รู้จัก “HPV” คือโรคอะไร รักษาได้อย่างไรคําถามอื่นๆ

รู้จัก HPV คืออะไร เรื่องนี้หลายคนอาจเคยได้ยินผ่านข่าวหรือคำแนะนำด้านสุขภาพ แต่ HPV หรือ Human Papillomavirus ไม่ใช่แค่โรคทั่วไป—มันคือกลุ่มไวรัสขนาดเล็กที่แพร่เชื้อผ่านการสัมผัสผิวหนัง และมีหลายสายพันธุ์ด้วยกัน ความเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับ HPV จึงเป็นก้าวแรกที่สำคัญในการรับมือกับมันอย่างถูกวิธี

HPV คืออะไร?

เชื้อบางชนิดจัดเป็น low‑risk ทำให้เกิดหูด เช่น HPV 6 และ 11
บางชนิดเป็น high‑risk ซึ่งสัมพันธ์กับการเกิดมะเร็ง เช่น มะเร็งปากมดลูก ช่องปาก ลำคอ ทวารหนัก และอวัยวะเพศชาย—HPV 16 และ 18 เป็นชนิดที่ก่อมะเร็งได้มากที่สุด

ติดเชื้อ HPV ได้อย่างไร? (เชื้อมาจากไหน)

HPV มาจากการสัมผัสโดยตรงจากผิวหนังของผู้ที่ติดเชื้อ—ยิ่งสัมผัสบริเวณอวัยวะเพศจะมีความเสี่ยงสูง โดยเฉพาะกับสายพันธุ์ที่แพร่ผ่านเพศสัมพันธ์ การใช้ถุงยางอนามัยช่วยลดความเสี่ยงได้บางส่วนแต่ไม่สามารถป้องกันได้ทั้งหมด เพราะอาจมีบริเวณรอบอวัยวะที่ไม่ครอบคลุม

HPV เกิดจากอะไร? สาเหตุหลักคือการสัมผัสโดยตรง เช่นจากเนื้อผิวหนังแบบ skin-to-skin contact ผ่านการมีเพศสัมพันธ์ทุกรูปแบบ และสามารถติดต่อจากแม่สู่ลูกขณะคลอดได้ โดยทั่วไปไม่ติดต่อผ่านการจูบ กินอาหารร่วมกัน หรือน้ำลาย ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เชื้อคงอยู่เป็นระยะยาว ได้แก่การเริ่มมีเพศสัมพันธ์ในวัยเยาว์ การมีคู่นอนหลายคน การสูบบุหรี่ รวมถึงภาวะภูมิคุ้มกันอ่อนแอ

HPV เป็นไวรัสที่มีอยู่หลายร้อยชนิด แต่ประมาณ 40 ชนิดสามารถแพร่เข้าสู่บริเวณอวัยวะเพศโดยผ่านการติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เช่น vaginal, anal หรือ oral sex รวมถึงการสัมผัสผิวหนังโดยตรงจากบริเวณที่ติดเชื้อ แม้จะมีความเสี่ยงจากการใช้สิ่งของร่วมกันก็มีโอกาสต่ำ แต่ยังมีความเป็นไปได้ในบางกรณี เช่นการใช้มีดโกนร่วม

ติดเชื้อ HPV น่ากลัวไหม

แม้ HPV จะเป็นเชื้อที่พบได้บ่อยทั่วโลก แต่ในหลายกรณี ร่างกายสามารถกำจัดเองได้ภายใน 2 ปี ใน เมื่อเราเขาถึงคำถามว่าจะรู้ได้อย่างไรว่า “เราติดเชื้อ HPV หรือไม่” สิ่งที่จำเป็นคือการตรวจคัดกรอง ตัวอย่างเช่นในผู้หญิง แนะนำให้ตรวจ Pap smear หรือ HPV DNA test เพื่อหาความผิดปกติของเซลล์หรือสายพันธุ์ที่มีความเสี่ยงสูง (high-risk) เพราะหลายครั้ง HPV ไม่แสดงอาการใดๆ เลย จนกว่าจะมีผลตรวจออกมา สำหรับผู้ชาย ปัจจุบันยังไม่มีตรวจเฉพาะเจาะจงเหมือนผู้หญิง การรู้ว่าติดหรือไม่มักเกิดขึ้นเมื่อมีหูด (genital warts) ปรากฏอยู่ หรือเมื่อแพทย์ตรวจพบความผิดปกติอื่น ๆ

ติดเชื้อ HPV หายเองได้ไหม

การติดเชื้อ HPV น่ากลัวไหม? ต้องตอบว่าน่ากลัวในบางกรณี—แต่ไม่ใช่ทั้งหมด HPV แบ่งเป็นสองกลุ่มหลักคือ “low-risk” ที่มักทำให้เกิดหูด เช่น HPV ชนิด 6 และ 11 ซึ่งมักไม่โยงกับมะเร็ง และ “high-risk” เช่น HPV 16 และ 18 ที่เกี่ยวข้องกับมะเร็งปากมดลูก ช่องปาก ลำคอ ทวารหนัก และอวัยวะเพศ โดย HPV 16 และ 18 มีบทบาทสำคัญในมะเร็งปากมดลูกถึง 70% ของเคสทั่วโลก

เรื่องว่าติดเชื้อ HPV หายเองได้ไหม? คำตอบคือได้—ในคนส่วนใหญ่ (ประมาณ 90%) ระบบภูมิคุ้มกันสามารถกำจัดเชื้อ HPV ได้ภายในสองปี โดยไม่มีภาวะแทรกซ้อนใดๆ อย่างไรก็ตาม ถ้าเป็นเชื้อ high-risk และไม่หายภายในระยะเวลานี้ อาจพัฒนาไปสู่ภาวะก่อนเป็นมะเร็งหรือมะเร็งได้ จึงควรติดตามผลตรวจอย่างใกล้ชิด

อาการของ HPV

ภาพจาก www.babirus.ae — ภาพจาก http://www.babirus.ae

อาการของการติดเชื้อ HPV โดยทั่วไปมักไม่ปรากฏชัดเจน บางคนอาจมีหูดในบริเวณอวัยวะเพศ ราว ๆ ก้อนหรือเยื่อที่ดูคล้ายดอกกะหล่ำ แต่คนจำนวนมากไม่มีอาการเลย และอาจทราบทีหลังเมื่อมีการตรวจคัดกรอง

สำหรับอาการในผู้ชาย สัญญาณที่อาจพบได้ ได้แก่ หูดบริเวณอวัยวะเพศ ทวารหนัก หรือถุงอัณฑะ ซึ่งอาจเป็นก้อน แผ่น หรือหูดหนาคล้ายดอกกะหล่ำ และอาจไม่เจ็บหรือรู้สึกแปลกอะไร แต่ก็สังเกตเห็นได้หากตรวจร่างกาย ส่วนกรณีที่พัฒนาเป็นมะเร็ง เช่น มะเร็งทวารหนัก อาจมีเลือดออก ความเจ็บ คัน หรือมีเนื้องอก สำหรับมะเร็งอวัยวะเพศอาจมีการเปลี่ยนสีของผิวหนัง หรือมีแผลที่ไม่หาย เป็นต้น

ติดเชื้อ HPV รักษาอย่างไร

ติดเชื้อ HPV น่ากลัวไหม? มันเป็นเรื่องจริงที่ 80–90% ของคนเคยติดเชื้อ HPV อย่างน้อยหนึ่งครั้งในชีวิต แต่ในหลายกรณีเชื้อจะหายไปเอง และไม่มีอันตรายมากมาย เท่าที่ควรจะรู้คือสายพันธุ์ high-risk หากไม่ตรวจและติดเชื้อนาน อาจพัฒนาเป็นมะเร็ง ซึ่งน่ากลัวและต้องดูแล

ติดเชื้อ HPV หายเองได้ไหม? ย้ำว่าหายเองได้ในมากกว่า 90% ของกรณีภายในสองปี โดยเฉพาะเชื้อ low-risk หรือในผู้ใหญ่ที่มีระบบภูมิคุ้มกันแข็งแรง อย่างไรก็ตาม ต้องมีการตรวจคัดกรองหากมีความเสี่ยงสูงเพื่อป้องกันภาวะรอบข้าง สาเหตุของการติดเชื้อ HPV นั้นคือการสัมผัสผิวหนังในบริเวณอวัยวะเพศ การมีเพศสัมพันธ์ หรือในบางกรณีติดจากแม่สู่ลูกขณะคลอด และมีปัจจัยเสี่ยงเช่นการมีคู่นอนหลายคน การเริ่มเพศสัมพันธ์เร็ว หรือภูมิคุ้มกันอ่อนแอ

จะรู้ได้อย่างไรว่าเราติดเชื้อ HPV

สาเหตุของการติดเชื้อ HPV นั้นคือการสัมผัสผิวหนังในบริเวณอวัยวะเพศ การมีเพศสัมพันธ์ หรือในบางกรณีติดจากแม่สู่ลูกขณะคลอด และมีปัจจัยเสี่ยงเช่นการมีคู่นอนหลายคน การเริ่มเพศสัมพันธ์เร็ว หรือภูมิคุ้มกันอ่อนแอ อาการติดเชื้อ HPV คืออะไร? สำหรับคนส่วนใหญ่ไม่มีอาการ แต่บางคนอาจมีหูด genital warts หรือหากเป็น high-risk อาจไม่มีอาการจนกระทั่งเป็นมะเร็งในภายหลัง

ผู้หญิง: ตรวจ Pap smear หรือ HPV test หรือทำร่วมกัน (cotesting)
ผู้ชาย: ไม่มีตรวจติดเชื้อโดยตรงเหมือนผู้หญิง — ส่วนใหญ่รู้เมื่อมีหูด หรือหากกังวล ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจบริเวณที่ผิดปกติ
หมายเหตุ: ไม่มีตรวจโดยเลือด และไม่ได้รวมอยู่ในการตรวจ STI ทั่วไป เช่น chlamydia หรือ gonorrhea

HPV คือวัคซีนอะไร

วัคซีนมีประสิทธิภาพสูงในการป้องกันมะเร็งปากมดลูก หูด และมะเร็งอื่น ๆ เช่น มะเร็งทวารหนัก ช่องปาก ช่องคลอด โดยเฉพาะเมื่อฉีดก่อนเริ่มมีเพศสัมพันธ์ วัคซีนมีความปลอดภัยสูง—มักมีผลข้างเคียงเพียงเล็กน้อย เช่น ปวดหรือบวมบริเวณที่ฉีด และมีไข้เล็กน้อย วัคซีน HPV มีหลายชนิด

มีหลายชนิด:

Bivalent: ป้องกัน HPV 16, 18
Quadrivalent (เช่น Gardasil): ป้องกัน 6, 11, 16, 18
Nonavalent (เช่น Gardasil 9): ป้องกัน 9 ชนิด (เพิ่ม 31, 33, 45, 52, 58)

ประสิทธิภาพ:

ลดความเสี่ยงมะเร็งปากมดลูก ~70%, มะเร็งทวารหนัก ~80%, มะเร็งช่องคลอด ~60%, มะเร็งอวัยวะเพศ ~40%, และมะเร็งช่องปาก/ลำคอ >90%
ป้องกัน genital warts ได้อย่างมีประสิทธิภาพ (quadrivalent และ nonavalent)
ควรฉีดก่อนเริ่มมีเพศสัมพันธ์ — โดย WHO แนะนำฉีดตั้งแต่อายุ 9–14 ปี (1–2 เข็ม), อายุ 15–20 ปรับตามโปรแกรม, อายุเกิน 21 ปีฉีด 2 เข็มห่าง 6 เดือน
ในหลายประเทศรวมถึงชาย การฉีดได้รับการนำมารวมในโปรแกรมวัคซีนแห่งชาติแล้ว
ประเด็นเข้าใจผิดเกี่ยวกับวัคซีน: หลายคนคิดว่าไม่ปลอดภัยหรือทำให้มีบุตรยาก แต่จริงๆ แล้วปลอดภัย มีข้อมูลสนับสนุนมาก และไม่ได้ลดความเจริญพันธุ์ อีกทั้งยังช่วยป้องกันมะเร็งที่อาจไปรบกวนความสามารถในการมีบุตรได้

เคล็ดลับการป้องกัน HPV

HPV คือไวรัสที่แพร่กระจายทางผิวหนังและเพศสัมพันธ์ มักไม่มีอาการ และในหลาย ๆ คนเชื้อหายเองได้ แต่สายพันธุ์บางชนิดอาจทำให้เกิดมะเร็งได้ การตรวจคัดกรองและได้รับวัคซีน HPV ถือเป็นก้าวสำคัญในการป้องกัน ขอให้ทุกคนรู้จัก ดูแล และดูแลสุขภาพของตัวเองอย่างใกล้ชิด

ฉีดวัคซีน HPV ตามวัยที่เหมาะสม (อายุ 9–14 ปีเป็นช่วงที่ได้ผลดีที่สุด)
ใช้ถุงยางอนามัย แม้ไม่ครอบคลุมเต็มที่ แต่ช่วยลดความเสี่ยงได้บ้าง
ลดจำนวนคู่นอน และเลี่ยงการเริ่มเพศสัมพันธ์เร็วเกินไป
งดสูบบุหรี่ และรักษาภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง เพราะจะช่วยให้ร่างกายสามารถขจัดเชื้อได้ไวขึ้น
ตรวจคัดกรองตามเกณฑ์ เช่น Pap smear, HPV test จะช่วยจัดการความเสี่ยงตั้งแต่ต้น

Q&A : คำถามเกี่ยวข้องกับไวรัส HPV ที่มีผลต่อร่างกาย

จะรู้ได้ยังไงว่าเราติด HPV?
- ผู้หญิงใช้ Pap smear หรือ HPV test, ผู้ชายมักรู้เมื่อมีหูดหรือเข้ารับตรวจจากแพทย์
HPV น่ากลัวไหม?
- โดยทั่วไปไม่ร้ายแรง—เชื้อหายเองในหลายกรณี แต่ถ้าเป็นชนิด high-risk และคงอยู่นานอาจนำไปสู่มะเร็งได้
ติดเชื้อ HPV หายเองได้ไหม?
- ใช่—ใน 90% ของกรณี หายเองภายใน 1–2 ปี
ติดเชื้อ HPV เกิดจากอะไร?
- การสัมผัสผิวกับผิวบริเวณอวัยวะเพศผ่านเพศสัมพันธ์ (vaginal, anal, oral), หรือจากแม่สู่ลูกในบางกรณี
อาการติดเชื้อ HPV เช่นไร?
- อาจไม่มีอาการ (โดยเฉพาะ high-risk), หรือเกิดหูด / warts ในบางกรณี
HPV รักษาอย่างไร?
- ไม่มีการรักษาตัวเชื้อ — แต่รักษาอาการ เช่น หูด หรือเซลล์ผิดปกติด้วยวิธีต่าง ๆ เช่น cryotherapy, LEEP, laser, surgical excision
HPV คือวัคซีนอะไร?
- ได้แก่ bivalent, quadrivalent (Gardasil), nonavalent (Gardasil 9) โดยป้องกันได้หลายชนิดและลดความเสี่ยงมะเร็งได้สูง
วัคซีน HPV ป้องกันอะไร?
- ป้องกันการติดเชื้อ และลดความเสี่ยงการเกิดมะเร็งหลากหลายชนิด รวมทั้ง genital warts

บรรณานุกรม (References)

Wikipedia – Human papillomavirus infection hpv.org.nz
Wikipedia – HPV vaccine (Gardasil เป็นต้น) วิกิพีเดีย
Mayo Clinic – HPV diagnosis & treatment Mayo Clinic
NHS – Human papillomavirus (HPV) treatment overview nhs.uk
Medscape – HPV treatment & management emedicine.medscape.com
UR Medicine – HPV expert treatment urmc.rochester.edu
CDC – About genital HPV infection CDC
Planned Parenthood – Symptoms & treatment of HPV

www.SHOP-DEK.com