www.SHOP-DEK.com

ประเทศไทยมีระบบสาธารณสุขที่ค่อนข้างครอบคลุม ซึ่งประชาชนสามารถเข้าถึงได้ผ่านหน่วยงานของรัฐและโรงพยาบาลต่าง ๆ ทั่วประเทศ โดยเฉพาะผู้มีสิทธิ์บัตรทอง (สิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ) ซึ่งเป็นบริการพื้นฐานที่ทุกคนควรรู้

หนึ่งในหัวใจสำคัญของระบบสุขภาพไทยคือ “การจัดระบบบริการสุขภาพเป็น 3 ระดับ” ได้แก่
ปฐมภูมิ – ทุติยภูมิ – ตติยภูมิ แต่ละระดับมีบทบาท หน้าที่ และขอบเขตความสามารถในการดูแลรักษาแตกต่างกันไป แล้วแต่ความซับซ้อนของอาการหรือโรค

บริการสุขภาพมี 3 ระดับอะไรบ้าง?

1. หน่วยบริการปฐมภูมิ (Primary Care Unit – PCU)

📌 ปฐมภูมิ คือ “ด่านแรก” ของระบบบริการสุขภาพ

หน่วยพยาบาลปฐมภูมิเน้นการดูแลในระดับครอบครัวและชุมชน ไม่ใช่แค่รักษาโรค แต่รวมถึงการ ส่งเสริมสุขภาพ, ป้องกันโรค, รักษาพยาบาลเบื้องต้น และ ฟื้นฟูสภาพ

🔹 ตัวอย่างหน่วยบริการปฐมภูมิ

• รพ.สต. (โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล)
• คลินิกชุมชนอบอุ่น
• คลินิกหมอครอบครัว (PCC)
• ศูนย์บริการสุขภาพในเมือง

✅ การบริการปฐมภูมิ มีอะไรบ้าง?

• วัคซีนพื้นฐาน
• ตรวจพัฒนาการเด็ก
• ดูแลผู้สูงอายุ
• ให้คำปรึกษาโรคเบื้องต้น
• ตรวจครรภ์/วางแผนครอบครัว
• รักษาโรคทั่วไป เช่น ไข้หวัด ท้องเสีย หอบหืด

2. ระบบบริการทุติยภูมิ (Secondary Care)

📌 ทุติยภูมิ คือ “ระดับกลาง” เน้นการดูแลเฉพาะทางเบื้องต้นและโรคที่ซับซ้อนขึ้น

หน่วยบริการทุติยภูมิทำหน้าที่รับส่งต่อผู้ป่วยจากระดับปฐมภูมิ หรือดูแลโรคที่เกินขีดความสามารถของ PCU แต่ยังไม่ถึงขั้นที่ต้องใช้แพทย์เฉพาะทางลึกมาก

🔹 ระบบบริการทุติยภูมิมีอะไรบ้าง?

• แพทย์เฉพาะทางเบื้องต้น เช่น อายุรกรรม ศัลยกรรมทั่วไป สูตินรีเวช
• ห้องผ่าตัดพื้นฐาน
• การดูแลผู้ป่วยในระยะสั้น
• บริการตรวจวินิจฉัยโรคที่ซับซ้อนขึ้น

🔸 โรงพยาบาลระดับทุติยภูมิ คือ

• โรงพยาบาลชุมชนขนาดกลาง
• โรงพยาบาลประจำจังหวัด
• โรงพยาบาลทั่วไปในอำเภอขนาดใหญ่

3. ระบบบริการตติยภูมิ (Tertiary Care)

📌 ตติยภูมิ คือ “ระดับสูงสุด” เน้นบริการทางการแพทย์ขั้นสูง มีแพทย์เฉพาะทางเฉพาะด้าน ใช้เทคโนโลยีและเครื่องมือทางการแพทย์ซับซ้อน

เหมาะกับผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรง ต้องการการผ่าตัดใหญ่ หรือการดูแลแบบเฉพาะเจาะจง เช่น ผู้ป่วยมะเร็ง หัวใจ โรคสมอง หรือทารกวิกฤต

🔹 โรงพยาบาลตติยภูมิขั้นสูง

• โรงพยาบาลศูนย์
• โรงพยาบาลมหาวิทยาลัย
• โรงพยาบาลเฉพาะทางเฉพาะด้าน (เช่น รพ.มะเร็ง รพ.เด็ก รพ.จิตเวช)
• โรงพยาบาลที่มี ICU/CCU และทีมแพทย์เฉพาะทางครบ

🔸 โรงพยาบาล ตติย ภูมิ ในประเทศไทย เช่น:

• โรงพยาบาลศิริราช
• โรงพยาบาลรามาธิบดี
• โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
• โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ
• โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า

ปฐมภูมิ ทุติยภูมิ ตติยภูมิ หมายถึงอะไร? (สรุปแบบเข้าใจง่าย)

ระดับ	เน้นบริการ	ตัวอย่างสถานพยาบาล	บริการหลัก
ปฐมภูมิ	ใกล้บ้าน	รพ.สต., PCC	รักษาเบื้องต้น, ส่งเสริมสุขภาพ
ทุติยภูมิ	เฉพาะทางเบื้องต้น	รพ.ชุมชน, รพ.ทั่วไป	ตรวจพิเศษ, ผ่าตัดเล็ก, รักษาระยะกลาง
ตติยภูมิ	ขั้นสูงสุด	รพ.มหาวิทยาลัย, รพ.ศูนย์	ผ่าตัดใหญ่, ICU, แพทย์เฉพาะทาง

การบริการสาธารณสุขระดับ 3 คืออะไร?

หมายถึง ระบบบริการสุขภาพแบบครบวงจร ที่ประกอบด้วย

1. การบริการใกล้บ้าน (Primary)
2. การส่งต่อและดูแลเฉพาะทาง (Secondary)
3. การดูแลทางการแพทย์ระดับสูงสุด (Tertiary)

การจัดระบบ 3 ระดับนี้ ช่วยให้ประชาชนได้รับการดูแลอย่างมีประสิทธิภาพ สะดวก และลดภาระโรงพยาบาลขนาดใหญ่

ทำไมต้องเข้าใจระบบบริการ 3 ระดับ?

เพราะผู้ป่วยทุกคนควรเริ่มที่ “หน่วยบริการปฐมภูมิ” ก่อน
หากจำเป็นจึงจะมีระบบส่งต่อไปยังทุติยภูมิ และตติยภูมิ

การรู้ว่าสิทธิ์ของคุณอยู่ในระบบไหน จะช่วยให้:

• เข้าถึงบริการได้รวดเร็ว
• ลดค่าใช้จ่าย
• ได้รับการดูแลต่อเนื่อง

รวมโปรตรวจสุขภาพก่อนแต่งงาน และก่อนมีบุตร สำหรับคู่รักทุกคู่ปี 2025

สรุป

การเข้าใจคำว่า
หน่วยบริการปฐมภูมิ (Primary Care Unit) คืออะไร
ปฐมภูมิ ทุติยภูมิ ตติยภูมิ หมายถึงอะไร
เป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้ประชาชนเข้าถึงการรักษาที่เหมาะสม และรู้จักเลือกโรงพยาบาลในระดับที่ตนเองต้องการได้อย่างมีประสิทธิภาพ

📌 หากคุณไม่แน่ใจว่าตัวเองมีสิทธิ์ผูกกับโรงพยาบาลระดับไหน

✅ ดาวน์โหลดแอป สปสช.
✅ หรือติดต่อสายด่วน 1330 ฟรี

อ่านบทความที่เกียวข้อง

• ทำไมถึงควรฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ทุกปี? รู้ทันไวรัสก่อนจะสายเกินไป
• เครื่องพ่นละอองยาแบบคอมเพรสเซอร์ Omron คืออะไร ใช้งานอย่างไร
• E Voucher วัคซีนไข้หวัดใหญ่ 4 สายพันธุ์ ฉีดได้ทั้งครอบครัว โปรเด็ดจากโรงพยาบาลชั้นนำ เริ่มแค่ 600 บาท!
• ประกันสุขภาพเด็กเหมาจ่าย 2568/2025 มีเจ้าไหนบ้าง
• 10 โรคยอดฮิตในเด็ก ที่จำเป็นต้องมีประกันสุขภาพ (พร้อมวงเงินรักษากรณีแอดมิด)

ชุดตรวจ HIV ด้วยตนเอง ยี่ห้อไหนดี 2025? อ่านผลได้เบื้องต้น